644 Sayılı KHK Yürürlükten Kalktı mı? Toplumsal Cinsiyet ve Adalet Merceğinden Bir Değerlendirme
Bu yazıda, 644 sayılı KHK’nın kaderini sadece “yürürlükte mi, değil mi?” sorusuna indirgemeyeceğiz. Kadınların empati ve toplumsal etki odaklı, erkeklerin çözüm ve strateji merkezli bakış açılarını harmanlayarak bu düzenlemenin tarihine, anlamına ve bugünkü yankılarına birlikte bakacağız.
644 Sayılı KHK Nedir ve Ne Amaçla Yürürlüğe Girmişti?
644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, 2011 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın kurulmasıyla ilgili düzenlemeleri içeren ve Türkiye’nin kentleşme, çevre politikası ve şehir planlaması vizyonunu yeniden çerçeveleyen bir adımdı. Eski Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile Çevre Bakanlığı’nın birleştirilmesi sonucu ortaya çıkan bu yeni yapı, yalnızca idari bir reform değil, aynı zamanda devletin çevre ve şehircilik politikalarına bakışında paradigmatik bir değişim anlamına geliyordu.
Erkeklerin analitik bakış açısından bu KHK, devletin şehirleşme sorunlarını çözmek için “daha entegre ve stratejik bir yönetim modeli” kurma çabasıydı. Kadınların empati odaklı perspektifinden ise bu adım, şehirlerin yalnızca beton ve binalardan ibaret olmadığı, aynı zamanda toplumsal yaşamın, çeşitliliğin ve kapsayıcılığın da mekânsal planlamaya dahil edilmesi gerektiğinin altını çiziyordu.
Peki Şimdi Ne Oldu? 644 Sayılı KHK Yürürlükten Kalktı mı?
Evet, 644 sayılı KHK’nın birçok maddesi ve hükümleri, 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile birlikte 2018 yılında yürürlükten kaldırıldı. Bu değişiklik, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişle birlikte devletin idari yapısında gerçekleşen büyük dönüşümün bir parçasıydı. Yeni sistemle birlikte bakanlıkların kuruluş ve görevleri Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile düzenlenmeye başladı; bu da 644 gibi birçok KHK’nın tarihsel bir belgeye dönüşmesine yol açtı.
Ancak mesele burada bitmiyor. Asıl önemli soru şu: Bir kanunun yürürlükten kalkması, onun temsil ettiği fikirlerin de sona erdiği anlamına gelir mi?
Analitik Yaklaşım: Hukuki Süreklilik
Erkeklerin çözüm odaklı bakışına göre yanıt nettir: 644 sayılı KHK artık yürürlükte değildir; işlevi 1 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi gibi yeni düzenlemelere devredilmiştir. Ancak bu, çevre politikalarının ya da şehircilik yaklaşımının bittiği anlamına gelmez; sadece araçlar ve yöntemler değişmiştir.
Empatik Yaklaşım: Toplumsal Etki
Kadınların insan merkezli perspektifinden bakıldığında ise 644 sayılı KHK’nın mirası hâlâ yaşamaktadır. Çünkü şehirleşme politikaları sadece yollar ve binalarla ilgili değildir; kadınların kamusal alanda ne kadar görünür olduğu, çocukların oyun alanlarına ne kadar erişebildiği, yaşlıların kentte nasıl bir yaşam sürdüğü gibi sosyal adalet boyutlarını da içinde barındırır.
KHK’nın Ardında Kalan Toplumsal Sinyaller
644 sayılı KHK’nın yürürlükten kalkması, yalnızca idari bir yenilik değil, aynı zamanda Türkiye’nin şehircilik vizyonunda yeni bir döneme girildiğinin sinyalidir. Artık mesele, bakanlığın adında veya yetki alanında değil; şehirlerin ne kadar adil, kapsayıcı ve sürdürülebilir olduğundadır.
Çeşitlilik ve Temsiliyet Perspektifi
Bu noktada toplumsal cinsiyet rolleri önemli bir gösterge hâline geliyor. Kadınların kent planlamasında söz sahibi olması, engelli bireylerin erişilebilirlik taleplerinin göz ardı edilmemesi, farklı kültür ve kimliklerin kamusal alanda kendine yer bulabilmesi… Tüm bunlar artık teknik birer detay değil, şehirlerin adalet ölçütüdür.
Provokatif Soru:
Yeni sistemde şehir planlaması sadece teknik uzmanların işi mi olacak, yoksa toplumsal çeşitliliği temsil eden bir ortak akıl süreci mi inşa edilecek?
Geleceğe Dair Perspektif: Yasa Değişir, Hedef Kalır
644 sayılı KHK bugün artık yürürlükte değil; ancak onun ortaya koyduğu vizyon, gelecekte de şehirleşme politikalarının pusulası olmaya devam edecek. Çünkü mesele sadece bir kanunun varlığı değil; onun temsil ettiği değerlerin nasıl yaşatıldığıdır.
Erkeklerin stratejik bakışı bize sistemin teknik yönünü gösterirken, kadınların empati odaklı yaklaşımı bu sistemin toplumsal etkilerini anlamamızı sağlar. Bu iki bakış birleştiğinde şehirler yalnızca büyüyen değil, aynı zamanda kapsayan ve adil olan mekânlara dönüşebilir.
Düşündürücü Son Soru:
644 sayılı KHK artık yürürlükte olmayabilir, ama sizce şehirlerimizin geleceğini hangi değerler şekillendirmeli: Verimlilik mi, yoksa sosyal adalet mi?
Siz ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda kendi perspektifinizi paylaşın. Belki de birlikte, geleceğin şehirlerini sadece planlarla değil, değerlerle inşa etmenin yollarını bulabiliriz.